Đại học Hồng Đức

STRESS NHIỆT & CẢNH BÁO SỚM 10 THÔNG SỐ CẦN THEO DÕI MỖI NGÀY TRONG CHUỒNG NUÔI

06/06/2025

Việc theo dõi và áp dụng 10 chỉ tiêu cảnh báo sớm stress nhiệt là bước quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe vật nuôi và duy trì năng suất trang trại. Khi các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, khí ammonia tăng cao, vật nuôi dễ bị căng thẳng nhiệt, ảnh hưởng đến khả năng ăn uống, tăng trưởng và sức đề kháng. Bằng cách giám sát liên tục các chỉ số như chỉ số THI, lượng ăn, lượng nước uống, tỷ lệ chết và tăng trọng, người chăn nuôi có thể phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và kịp thời điều chỉnh điều kiện nuôi. Farmbiotech cung cấp các công cụ hỗ trợ đồng bộ bảng tính THI, hướng dẫn theo dõi và cảnh báo màu, giúp trang trại dễ dàng triển khai hệ thống quản lý stress nhiệt hiệu quả. Đây là một giải pháp thực tiễn nhằm giảm rủi ro, ổn định năng suất và tăng tính bền vững trong chăn nuôi hiện đại.

I. Cảnh báo sớm bệnh về mùa mưa

1. Khí hậu

Từ tháng 5 đến tháng 8, nắng nóng kết hợp mưa dông với lượng mưa lớn, độ ẩm cao, chênh lệch nhiệt độ ngày đêm và gió yếu. Những điều kiện này khiến cho môi trường chuồng nuôi dễ bị ẩm, bí, phát sinh khí độc (NH₃, H₂S) và tạo điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật gây bệnh phát triển.

2. Cảnh báo sớm các bệnh gia cầm

Ở gia cầm, tháng 6 cũng là thời điểm có nguy cơ cao, đặc biệt với các bệnh như E. coli, cầu trùng, Gumboro do độ ẩm nền chuồng cao. Tháng 7 và 8 tiếp tục có nguy cơ trung bình với các bệnh nấm mốc, viêm ruột hoại tử, viêm hô hấp mãn và ký sinh trùng. Biện pháp kiểm soát bao gồm vệ sinh máng nước, bổ sung vitamin, sát trùng không khí và diệt ký sinh trùng định kỳ.

$Media\2011_nln.hdu.edu.vn\FolderFunc\202506\Images/1-20250606043909-e.jpg$

Cảnh báo bệnh gia cầm

3. Cảnh báo sớm các bệnh Lợn

Ở Lợn, tháng 6 là giai đoạn có nguy cơ cao, do mưa nhiều và độ ẩm rất cao, dễ gây ra các bệnh như tụ huyết trùng, cầu trùng, PED. Tháng 7 và 8 tiếp tục có rủi ro trung bình với các bệnh viêm phổi, nấm da, độc tố thức ăn, dịch tả, ghẻ. Cần tăng cường kiểm soát vệ sinh, xử lý silo, phun khử trùng và giám sát đàn nghi ngờ.

$Media\2011_nln.hdu.edu.vn\FolderFunc\202506\Images/2-20250606043909-e.jpg$

Cảnh báo bệnh Lợn

II. 10 Chỉ tiêu cảnh báo stress nhiệt

1. Nhiệt độ môi trường

Ngưỡng cảnh báo: Gà: >30°C; Lợn: >28°C

Cách theo dõi: Dùng cảm biến nhiệt độ kỹ thuật số đặt ngang tầm trung bình (cao ~1m).
Tác động: Khi nhiệt độ vượt ngưỡng, khả năng tản nhiệt bị suy giảm, gây tăng thân nhiệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất.

2. Độ ẩm tương đối không khí (RH)

Ngưỡng cảnh báo: Lợn, gà: >70%.
Cách theo dõi: Dùng cảm biến độ ẩm tích hợp hoặc riêng biệt đặt trong chuồng.
Tác động: Độ ẩm cao làm giảm hiệu quả tản nhiệt qua hơi nước, đặc biệt nguy hiểm khi đi kèm nhiệt độ cao.

3. Chỉ số THI (Temperature-Humidity Index)

Ngưỡng cảnh báo: Gà: >75; Lợn: >72

Cách tính THI: THI = T - (0.55 - 0.0055 xRH) x (T - 14.5)

Trong đó: T: Nhiệt độ môi trường (°C); RH: Độ ẩm tương đối (%)

Mức độ stress theo THI: <68: Không stress; 68–71: Stress nhẹ; 72–79: Trung bình; 80–89: Nặng; 90–100: Rất nặng;100: Nguy cơ tử vong cao

Tác động: THI là chỉ số tổng hợp phản ánh chính xác ảnh hưởng kết hợp của nhiệt và ẩm đến vật nuôi.

$Media\2011_nln.hdu.edu.vn\FolderFunc\202506\Images/3-20250606043910-e.jpg$

Chỉ tiêu THI cảnh bảo stress nhiệt

4. Nồng độ khí Ammonia (NH₃)

Ngưỡng cảnh báo: >20 ppm (Lợn & gà)
Cách theo dõi: Dùng cảm biến NH₃ hoặc dụng cụ test khí định kỳ.
Tác động: NH₃ cao cho thấy thông gió kém, gây kích ứng đường hô hấp, làm tăng mẫn cảm với stress nhiệt.

5. Tỷ lệ chết hàng ngày

Ngưỡng cảnh báo: Gà: >0,1%; Lợn: >0,05%

Cách tính: Tỷ lệ chết (%) = (Số chết trong ngày / Tổng đàn) x100
Tác động: Mức chết tăng đột ngột, liên quan không hẳn do bệnh truyền nhiễm, có thể là dấu hiệu stress nhiệt nghiêm trọng.

6. Sụt giảm lượng ăn

Ngưỡng cảnh báo: Lợn, gà: Giảm >10% so với trung bình bình thường
Cách tính: Mức giảm (%) = (Tiêu thụ bình thường - Tiêu thụ thực tế) / Tiêu thụ bình thường) x100
Tác động: Stress nhiệt làm giảm ăn do vật nuôi giảm chuyển hóa để giảm sinh nhiệt nội sinh.

7. Tăng lượng nước uống

Ngưỡng cảnh báo: Lợn, gà: Tăng >15% so với mức trung bình
Cách theo dõi: Mức tăng (%) = ((Nước uống thực tế - Nước uống bình thường) / Nước uống bình thường) * 100
Tác động: Phản xạ uống nước để làm mát qua bay hơi tăng lên khi cơ thể chịu áp lực nhiệt.

8. Tăng tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR)

Ngưỡng cảnh báo: Lợn, gà FCR tăng >10%
Cách tính: FCR = Tổng lượng TĂ tiêu thụ (kg)/Tổng tăng trọng (kg)
Tác động: Stress nhiệt làm giảm hiệu quả hấp thu, chuyển hóa thức ăn thành thịt, gây tăng chi phí thức ăn.

9. Giảm tăng trọng trung bình ngày (ADG)

Ngưỡng cảnh báo: Lợn, gà: Giảm >15% so với kỳ vọng
Cách tính: ADG = (K/lượng cuối kỳ - K/lượng đầu kỳ)/Số ngày nuôi
Tác động: Khi stress, vật nuôi giảm ăn và phân bổ năng lượng để điều hòa thân nhiệt, kéo theo giảm tăng trọng.

10. Độ ẩm nền chuồng

Ngưỡng cảnh báo: Gà: >30%, Lợn: >25%

Cách theo dõi: Dùng máy đo độ ẩm chất độn chuồng hoặc kiểm tra cảm quan (bốc nắm chặt – nếu không tơi, có thể quá ẩm).
Tác động: Nền ẩm tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật gây bệnh, tăng nhiệt độ chuồng và gián tiếp làm trầm trọng stress nhiệt.

$Media\2011_nln.hdu.edu.vn\FolderFunc\202506\Images/4-20250606043909-e.jpg$